بررسی رابطه توزیع جغرافیایی میزان مرگ و میر ناشی از انواع سرطان‌ با مؤلفه های اقلیمی؛ مطالعه موردی استان اصفهان

نوع مقاله : مقاله علمی-پژوهشی

نویسندگان

1 دانشجوی دکترا، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

2 دانشیار، دانشکده جغرافیا و برنامه‌ریزی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

چکیده

پیش‌زمینه: به دلیل تأثیر فراوان عوامل محیطی و جغرافیایی بر بروز و پراکندگی گسترده انواع سرطان، پژوهشگران علم جغرافیای پزشکی علاقه‌مند به مطالعه و شناخت کانون‌های بحران فراوانی و پراکندگی افراد مبتلا به این بیماری شدند. ویژگی‌های جغرافیایی و اقلیمی ایران بستر مناسبی را برای بروز و شیوع سرطان‌ در بیشتر مناطق این کشور فراهم کرده است و ایران را به یک کانون بالقوه و مستعد برای ظهور و گسترش این بیماری تبدیل کرده است. بنابراین، هدف از مطالعه حاضر بررسی و شناخت علمی رابطه سه عنصر مهم اقلیمی (دما، بارش و ارتفاع) با میزان مرگ و میر ناشی از انواع سرطان است.
روش‌ها: در مطالعه کنونی از روش کتابخانه‌ای و اسنادی استفاده شد. داده‌های مورد نیاز در زمینه عناصر اقلیمی (دما، بارش و ارتفاع) از سازمان هواشناسی کشور و داده‌های مربوط به میزان مرگ و میر ناشی از سرطان (پوست و خال، ریه و برنش، مثانه، مغز، مری، سینه و پروستات) در سطح استان اصفهان از گزارش معاونت سلامت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی (سال 1393) استخراج شد. همچنین، به منظور پهنه‌بندی اقلیمی استان اصفهان از مدل امبراژه استفاده شد. به منظور تجزیه و تحلیل آماری داده‌ها از نرم‌افزار اکسل نسخه 2010 و برای رسم نقشه‌های پراکنش و توزیع فضایی انواع بیماری‌ها در شهرستان‌های استان اصفهان از نرم‌افزار ARC GIS  استفاده شد.
یافته‌ها: نتایج تحقیق حاضر نشان داد که بین میزان مرگ و میر ناشی از سرطان (مری، پروستات، پوست و خال، سینه و مغز) و دما ارتباط مثبت و معنا‌داری وجود داشت. همچنین، ارتباط آماری بین میزان مرگ و میر ناشی از سرطان ریه، مثانه، مغز، پروستات، سینه، و میزان بارش منفی و معنادار بود. به‌علاوه، ارتباط آماری منفی و معنادار بین سرطان پروستات، پوست و خال، مثانه، مغز، مری، سینه، ریه و تعداد فوت‌شدگان یافت شد.
نتیجه‌گیری:  ایجاد یک شبکه ارتباطی مناسب و کارا بین مراکز و مؤسسات مختلف بهداشتی-درمانی در پیشگیری از گسترش بیماری‌ها حائز اهمیت است. همچنین، بهره‌‌گیری از شیوه‌های مدل‌سازی در تخمین کمبودهای بهداشتی-درمانی مناطق به منظور کنترل بروز، شیوع و مبارزه با بیماری‌های مختلف مفید است.

کلیدواژه‌ها